ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗ
ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ!

Από την πρώτη στιγμή που την ένιωσε να κυλάει ατίθαση στο αίμα του και να κατακλύζει το εσωτερικό του κόσμο, είχε καταλάβει ότι εδώ υπάρχει ένας έρωτας μεγάλος. Η παρουσία της κυριαρχούσε κάθε φορά που η περιπέτεια τον παρέσυρε στις πιο απίθανες καταστάσεις. Η αδρεναλίνη ήταν πάντα εκεί συντροφιά διαχυτική. Ονομα απλό, μεζούρα των συναισθημάτων ή φυσιολογική κατάσταση; Κυρίες και κύριοι απολαύστε μια ιστορία πάθους αλλά και ασταμάτητου ψαξίματος στα επιστημονικά εργαστήρια.

Της Ηρας Σινιγάλια

Αν ήταν γυναίκα μάλλον τέτοια ταραχή και καημό θα έφερνε.Την είπαν κύμα, χείμαρρο, ποτάμι. Εχει παρελάσει στις σελίδες του Fun in action ουκ ολίγες φορές. Μα ποιά είναι τέλος πάντων; Για να μπείτε στο πνεύμα διαβάστε την ακόλουθη περιγραφή που χωρίς αμφιβολία θα σας είναι γνώριμη. "Από κάτω μου ένας ωκεανός χρωμάτων. Η καρδιά μου τρελαίνεται από τα τόσα συναισθήματα, από το φόβο και ποιός ξέρει από τι άλλο. Η αδρεναλίνη κάνει το πρόσωπό μου άσπρο σαν πανί, το στόμα μου ξεραίνεται. Αρχίζω και τρέχω και νιώθω το τράβηγμά του παντού που ανοίγειΑκόμη δύο βήματα και είμαι πια στον αέρα". Με αυτές τις εικόνες περιγράφει την παρθενική του πτήση ένας παραπεντίστας, ενώ οι απόψεις όσων έχουν κάνει bungee jumping είναι περίπου κοινές. ".Αυτό που αισθάνεσαι δεν ακριβώς φόβος αλλά την αδρεναλίνη να σε πλημμυρίζει. Οταν κάνεις bungee δεν πολυσκέφτεσαι τι συμβαίνει γύρω σου, όμως στο τέλος θέλεις σαν τρελός να ξαναγυρίσεις εκεί πάνω για δοκιμάσεις και πάλι μια απερίγραπτη εμπειρία. Για μια βδομάδα είσαι συνέχεια στη πρίζα και όποτε σκέφτεσαι το bungee σου έρχονται ρίγη συγκίνησης".

Στα άδυτα της αδρεναλίνης Η αναζήτηση της αληθινής υπόστασης της αδρεναλίνης κρύβει πολλές και απρόσμενες αποκαλύψεις. Είναι μια πνευματική περιπέτεια γεμάτη εκπλήξεις και μυστικά με πρωταγώνιστές φυσιολόγους, ενδοκρινολόγους αλλά και τους ίδιους τους λάτρεις του extreme, αθλητές και μη. Στην ουσία του θέματος λοιπόν! Εχετε σκεφτεί πως αντιδράτε όταν χτυπάει το καμπανάκι του κινδύνου; Ο οργανισμός (χωρίς καθόλου να μας ρωτήσει) αντιδρά απελευθερώνοντας διάφορες ουσίες, ανάμεσά τους και μία ορμόνη, τη διάσημη αδρεναλίνη που αυξάνει τη διαθέσιμη ενέργεια για να μας δώσει τη δυνατότητα να αντιδράσουμε άμεσα. Ετσι ξεκινάει μια διαδικασία που σένα μεγάλο μέρος της αποτελεί ακόμα μυστήριο για τους επιστήμονες. Δύο ερευνητές, ο S. Carmichael και ο H. Winkler περιγράφουν το φαινόμενο σαν ορμητικό κύμα. Σε κατάσταση φόβου ή μεγάλης έντασης ένα ξαφνικό κύμα αδρεναλίνης ενεργοποιεί τον οργανισμό. Διασκορπισμένη στο αίμα, σε ποσοστά συγκέντρωσης 300 φορές πάνω από το κανονικό, αυτή η ορμόνη εντοπίζεται στα κύτταρα διαφόρων οργάνων αυξάνοντας τους καρδιακούς παλμούς και την πίεση του αίματος. Συγχρόνως "παρακινεί" το συκώτι να απελευθερώσει μια συμπληρωματική ποσότητα ζάχαρης για να ενισχύσει τους μυς. Όλες αυτές οι αντιδράσεις δημιουργούν μια ασπίδα που μας προετοιμάζει να παλέψουμε. Είναι η κατάληξη μιας "μυστικής" διεργασίας που διαδραματίζεται στο εσωτερικό των επινεφριδίων, στους δύο αδένες, τους τοποθετημένους ακριβώς πάνω από τα νεφρά. Τα μυελικά κύτταρα λοιπόν συγκεντρώνουν και δημουργούν ένα πλήρες μίγμα από ορμόνες, από τις οποίες σημαντικότερη είναι η αδρεναλίνη. Τι σημαίνει τελικά αυτή η λέξη; Ας κάνουμε μια απλοποιημένη "βουτιά" στα μυστήρια του εαυτού μας. Για να λειτουργήσουμε σωστά χρειαζόμαστε ενέργεια. Πηγές της είναι η γλυκόζη και το λίπος, ενώ σε περιπτώσεις ανάγκης προμηθευόμαστε ενέργεια από άλλες πηγές, όπως για παράδειγμα τις πρωτείνες. Οι παραπάνω ουσίες προέρχονται απέξω και σε ποσότητες περιορισμένες, γι αυτό και ο οργανισμός μας, σαν μια καλοφτιαγμένη μηχανή, είναι προγραμματισμένος να κάνει οικονομία. Τα διάφορα όργανα με την εξειδίκευση που τα διακρίνει, λειτουργούν με σκοπό να χρησιμοποιούν και να μετατρέπουν τα απαραίτητα για τη ζωή μόρια. Το σύνολο αυτών των δραστηριοτήτων είναι ο γνωστός μεταβολισμός. Οι πληροφορίες μαζί με τις εντολές για την καλή λειτουργία του οργανισμού μεταφέρονται είτε από το νευρικό σύστημα μέσω ηλεκτροχημικών ερεθισμών είτε από το ενδοκρινικό σύστημα με τις ορμόνες. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται και οι κατεκολαμίνες (η ντοπαμίνη, η νοραδρεναλίνη και η αδρεναλίνη). Ετσι όταν αισθανόμαστε άγχος ένα ερέθισμα διατρέχει τον εγκέφαλο προκαλώντας άμεσα μεταφορά ενέργειας μέσω των δύο παραπάνω καναλιών. Το νευρικό σύστημα δίνει εντολή στα επινεφρίδια να απελευθερώσουν αδρεναλίνη, που είναι αποθηκευμένη σε κυστίδια και συμβάλλει στην παραγωγή ενέργειας, αρχίζοντας μια πολύπλοκη διαδικασία που περνάει από τον άξονα του υποθαλάμου - υπόφυσης - επινεφριδίων. Επομένως, αν το εξωτερικό περιβάλλον στείλει ένα δυνατό ερεθισμό, τότε ο οργανισμός μας θα μας απαντήσει κάπως έτσι : "πρέπει να απελευθερώσω περισσότερη ενέργεια". Περισσότερη δηλαδή αδρεναλίνη, που σημαίνει και μεγάλη ευχαρίστηση! Ετσι τουλάχιστον δηλώνουν οι φανατικοί του bungee jumping : "μετά το άλμα δεν είσαι ποτέ ο ίδιος. Μοάζει σα να βγαίνεις από τον εαυτό σου και να ανακαλύπτεις μια απόκρυφη, μια διαφορετική εικόνα. Εντάξει είναι ένα γερό σοκ, αλλά μαζί και μια έκρηξη χαράς!". Τα λόγια αυτά επιβεβαιώνει και ο νευρολόγος St. Ruggeri στο βιβλίο του "Ψυχολογία και Ψυχοπαθολογία του Κυνηγού της Περιπέτειας". Τονίζει λοιπόν ότι αν μπορούσαμε να τη χωρίσουμε στα δύο, η περιπέτεια αποτελείται από δύο βαθμίδες, μια λογική και μια συναισθηματική. Στη πρώτη περίπτωση, τη λογική, η ένταση προέρχεται από τις εξηγήσεις που δίνουμε στα πράγματα (αιτιολόγηση). Το bungee ανήκει στα μοντέλα συναισθηματικής περιπέτειας, που παρουσιάζεται σαν μια έκρηξη αδρεναλίνης. Για να νιώσουμε ξανά ικανοποιητικά συναισθήματα, χρειάζεται το "δεύτερο" κύμα, μια μεγαλύτερη δηλαδή ποσότητα αδρεναλίνης. Πίσω λοιπόν από αυτό το μοντέλο περιπέτειας κρύβεται η συνήθεια, σαν εθισμός, καθώς αναζητάμε συνέχεια έντονα συναισθήματα που προκαλούνται από παράτολμες πράξεις. Ο οργανισμός καθώς πράγει μεγάλες ποσότητες ορμονών για να μπορεί να αντιμετωπίζει μηχανικά οριακές καταστάσεις, εθίζεται, το ίδιο όπως συμβαίνει και με τα ναρκωτικά. Μια τέτοια κατάσταση όμως, ειδικά στον κόσμο των σπορ, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Το πορτραίτο του λάτρη της περιπέτειας το "ζωγραφίζει" η μεγάλη επιθυμία μαζί με μια υπερβολική δόση επιθετικότητας. Ζωντανό πράδειγμα ο ορειβάτης H. Kammerlander, ο οποίος υποστηρίζει, "το ναρκωτικό του ρίσκου και του αγνώστου είναι το μόνο που σας προτείνω να δοκιμάσετε. Οποτε βρίσκω κάτι καινούριο, μια νέα διαδρομή στο βουνό ή ένα άγνωστο πέρασμα με τα σκι στην κυριολεξία ανατριχιάζω και νιώθω να περνάει από το στομάχι μου ένα δυνατό τσίμπημα. Ειλικρινά, αν δε ζήσω αυτή την εμπειρία τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο, δεν αισθάνομαι καλά". Και συμπληρώνει χαρακτηριστικά :"στη ζωή χρειάζεται και λίγο ρίσκο. Τι να το κάνεις άμα φτάσεις τα 80 δίχως να δοκιμάσεις μερικές δυνατές συγκινήσεις; " και ο Kammerlander το απέδειξε ανεβαίνοντας για τρίτη φορά στο Εβερεστ το οποίο κατέβηκε με σκι ! Τι λένε όμως οι μύθοι του extreme, αυτοί οι ξεχωριστοί τύποι που δε γεύονται μόνο κινδύνους αλλά και έντονα συναισθήματα ; Λογικά θα πρέπει να ξέρουν την αδρεναλίνη από πρώτο χέρι. Ο Ιταλός αναρριχητής Manolo είναι μια τρανταχτή απόδειξη, αφού φαίνεται ότι έχει ξεχάσει τα σκοινιά ασφαλείας σπίτι του ! Οι ακατόρθωτες αναρριχήσεις είναι γι  αυτόν παιχνιδάκι. "Οποτε συγκεντρώνω την προσοχή μου σε μια διαδρομή δεν με ταράζει τίποτα. Αν είμαι πραγματικά προσηλωμένος, μπορώ να δω ακριβώς αυτό που πρέπει να κάνω, οτιδήποτε και να είναι ". Ενας άλλος άνθρωπος των άκρων, ο βιρτουόζος του καγιάκ, ο S. Baker λέει : "πριν από κάθε κάθοδο, απομνημονεύω κάθε λεπτομέρεια. Αν βρεθώ μπροστά σε κάτι απροσδόκητο, η καρδιά μου χτυπάει δυνατά, όμως σε λίγο ξεχνάω το φόβο και αντιδρώ αυτόματα, σχεδόν ,μηχανικά ". Οι απόψεις των extremers όσο διαφορετικές κι αν είναι έχουν ένα κοινό παρανομαστή, την προετοιμασία. Και μιλάμε όχι μόνο για σωματική προπόνηση αλλά και πνευματική. Είναι η γνώση του εαυτού μας, του χώρου και της κατάστασης, γνώση που κερδίζεται με την εμπειρία. Η μεγάλη αυτοσυγκέντρωση ελαττώνει το φόβο και την πιθανότητα να συμβεί κάτι απρόβλεπτο. Οσο πιο "μέσα" ερχόμαστε τη στιγμή της δράσης, τόσο περισσότερο μεγαλώνει και ο βαθμός συγκέντρωσης για να αποφύγουμε πιθανούς κινδύνους.

Χαμογελαστά άγχη Ακόμα και όταν ο οργανισμός λειτουργεί ήρεμα εκκρίνονται μικρές ποσότητες αδρεναλίνης. Πως να το κάνουμε, είναι πανταχού παρούσα! Αυξάνεται και κάθε φορά που που προετοιμαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε με όλες τις δυνάμεις μας κάποιο γεγονός όχο απαραίτητα extreme, για παράδειγμα κάποιες σημαντικές εξετάσεις. Εδώ μπαίνει στο παιχνίδι και το "πολυτραγουδισμένο" από τους επιστήμονες άγχος ή στρες που συνοδεύει στενά την καθημερινότητά μας. Περιγράφτηκε για πρώτη φορά το 1935 από έναν Αυστριακό γιατρό, τον H. Selye, που το βάφτισε με τον σοφιστικέ τίτλο, ως Σύνδρομο της Προσαρμογής. Το άγχος είναι η απάντηση, απόλυτα φυσιολογική παρακαλώ, σε ένα δυσάρεστο γεγονός, είναι το μέσον με το οποίο οργανώνουμε την άμυνά μας. Μπορεί να προέρχεται από κάτι αρνητικό ή και από την ίδια την αναμονή του και διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ισως να είναι βλαβερό αλλά και ωφέλιμο, εξαρτάται πάντα από τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τα γεγονότα. Ο ψυχολόγος S. Levine διαπιστώνει ότι όντως υπάρχει και μια φωτεινή πλευρά του άγχους, αυτή που πνίγει την μονοτονία, αυξάνει την ικανότητα αντίληψης και συγκέντρωσης και τέλος βελτιώνει τη μάθηση και τη μνήμη. Αυτά τα στοιχεία χαρακτηρίζουν και τους περισσότερους παράτολμους του πλανήτη, τα άτομα που έχουν το χάρισμα να βγαίνουν έξω από τα στενά πλαίσια του εαυτού τους για να απολαύσουν τις πράξεις τους σε όλο τους το μεγαλείο τη στιγμή ακριβώς που τις ζουν. Ο Patrick de Gayardon, ο "εφευρέτης " του sky surf με 6.000 πτώσεις στο ενεργητικό του εξηγεί : "η πιο αγχωτική στιγμή είναι αυτή της βουτιάς στο κενό και όταν ανοίγει το αλεξίπτωτο. Ισως όταν κάνω sky surf να με τυλίγει ένα κύμα αδρεναλίνης, μα δεν το βλέπω έτσι. Το άγχος ευνοεί την απώλεια ελέγχου, όταν για παράδειγμα κάνεις μια ανεξέλεγκτη στροφή. Ο κίνδυνος βέβαια είναι μικρός, αλλά ήδη έχεις κάνει μια λάθος κίνηση. Η έλλειψη οξυγόνου και η πίεσης ίσως να μικραίνουν την προσοχή και να αυξάνουν την ένταση ". Η B. Brighetti που ασχολείται με την άπνοη κατάδυση και την ελεύθερη πτώση - γυναίκα του ύψους και του βάθους - τονίζει τις διαφορές στην αίσθηση. "Η προετοιμασία του μυαλού και στις δύο περιπτώσεις είναι η ίδια, μόνο η προπόνηση διαφέρει. Αν μπορείς όμως να αυτοσυγκεντρώνεσαι, τα καταφέρνεις καλύτερα. Στην άπνοη ελέγχεις τους καρδιακούς παλμούς που κάτω από το νερό γίνονται μια απαλή μουσική, όμως ακόμα και ο πιο ανεπαίσθητος θόρυβος μπορεί να σε διακόψει απότομα και τότε πρέπει να ανέβεις αμέσως στην επιφάνεια. Αντίθετα, στον αέρα όταν πετυχαίνεις ακραίες ταχύτητες, νιώθεις ότι η καρδιά σου εκκρίνει ουσίες με σκοπό να απορροφήσουν το στρες. Πάντως, πιστεύω ότι η επιστήμη μπορεί να βγάλει πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα από τις εμπειρίες μας". Και πραγματικά, πολλές φορές η επιστημονική έρευνα πλησίασε μεγάλα extreme γεγονότα για να αντλήσει νέες γνώσεις για τον άνθρωπο. Ο G. Delage, πέρασε τον Ατλαντικό κολυμπώντας, συνοδευόμενος από μια γαλλική επιστημονική αποστολή. Ο R. Peroni πέρασε ένα χρόνο στη Γροιλανδία κυριολεκτικά μεταμορφωμένος σε κινητό εργαστήριο, όταν διέσχιζε με τα σκι του τους αρκτικούς πάγους. Στο τέλος της δεκαετίας του 50 άρχισαν να μετράνε τις τιμές της κατεκολαμίνης στα ούρα στρατιωτών και πιλότων για να εξακριβώσουν την ύπαρξη στρες. Η ίδια μέθοδος εφαρμόστηκε και στην προετοιμασία των αμερικανών αστροναυτών στις πρώτες τους διαστημικές πτήσεις. Τέσσερις μέρες πριν την παρθενική τους "εισβολή " στα άστρα παρατηρήθηκε αύξηση των εκκρίσεων της αδρεναλίνης, εξαιτίας του τρακ της πρώτης φοράς. Οι τιμές της ανέβαιναν κατά τη διάρκεια της πτήσης, ενώ χρειάζονταν 45 ώρες για επανέλθει η αδρεναλίνη στα κανονικά της επίπεδα. Η Orianna Fallaci, η γνωστή Ιταλίδα δημοσιογράφος, περιγράφει τη ζωή των αστροναυτών της NASA μέσα από τα λόγια του πρώτου Απερικανού κοσμοναύτη, του A. Shepard. "Οσο περνάνε τα χρόνια και μελετάς κάτι, τελικά το μαθαίνεις και δεν το φοβάσαι. Πριν όμως τα καταφέρεις, όταν αρχίζει η αντίστρφη μέτρηση, ο σφυγμός σου ανεβαίνει στους 80 από το 65 που είναι κανονικά. Φτάνει στους 180 πριν την ανάφλεξη, στους 126 όταν ακουστεί "μηδέν", στους 138 όταν απογειώνεσαι και παραμένει στους 130 σε όλη τη διάρκεια της πτήσης". Αυτός δεν είναι τελικά φόβος; "Δεν θα τον έλεγα φόβο " απαντά ο Shepard, "ήμουν βέβαια τεντωμένος και ένιωθα την αδρεναλίνη να με πνίγει, την καρδιά μου έτοιμη να σπάσει, την αναπνοή μου πιο έντονη Σε τέτοιες στιγμές ένα δεν φοβάσαι. Το θάνατο". Κι όμως Η περιπέτεια είναι δημιουργία, είναι αναζήτηση του καινούργιου. Χρειάζεται φαντασία για να ξεπεράσεις τα όρια σου, αλλά και σεβαστές δόσεις αυτοσυγκέντρωσης και πειθαρχίας, στοιχεία που ταιριάζουν απόλυτα μετους μεγάλους extremers. Η ουσία είναι να καταλαβαίνουμε μέχρι που μπορούμε να πάμε και μετά να υπερπηδάμε τα εμπόδια. Εξάλλου, ο καθένας έχει το δικό του μέτρο. Οποιος αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα μπορεί με τη βοήθεια της εμπειρίας και της γνώσης να βρει τους τρόπους να το λύσει. Μπορεί οργανικά αυτό να μεταφράζεται σε παραγωγή ορμονών και άλλων ουσιών που βοηθούν στην ισορροπία των φυσικών μας μηχανισμών δράσης και αντίδρασης. Αυτό που εισπράττουμε όμως στο τέλος μετράει, ειδικά όταν είναι ένα ευχάριστο, αναζωογονητικό κύμα. Ο καλύτερος τρόπος για να κλείσουμε αυτή την "ανατομία" στην αδρεναλίνη είναι να τη δούμε σαν ένα σινιάλο, ένα ρευστό ατομικό όριο που μας καλεί να το ξεπεράσουμε. Μόνο όποιοι ψάχνουν τη δική τους υπέρβαση και όχι απλά ένα άχρωμο ρίσκο μπορούν να νιώσουν το θετικό τσίμπημα.

Επιστροφή στο